افتادگی مچ پا یک عارضه جدی است که میتواند ناشی از مشکلات مختلفی مانند آسیب نخاعی، فشار بر اعصاب پا، دیابت یا ضعف عضلانی باشد. این وضعیت با درد، ناتوانی و اضطراب همراه است. عدم درمان به موقع میتواند منجر به عوارض جبرانناپذیری مانند آتروفی عضلانی و آسیب عصبی دائمی شود، بنابراین درمان سریع این عارضه ضروری است. جراحی اغلب راه حل نهایی برای درمان پای افتاده است که باید در زمان مناسب آن انجام شود.
افتادگی مچ پا چیست؟
در افتادگی مچ پا، بیمار قادر به بلندکردن پنجه پای خود نیست و هنگام راه رفتن، پای خود را روی زمین میکشد. در موارد شدید این عارضه، هنگام بالابردن پا، مچ پا کاملاً آویزان و بیحرکت دیده میشود. این وضعیت با درد، تورم و محدودیت شدید حرکتی همراه است و فرد را در انجام فعالیتهای روزمره با مشکل مواجه میکند.
این عارضه معمولاً ناشی از یک علت ثانویه است و نشانهای از یک اختلال زمینهای است. افتادگی مچ پا میتواند به دلایل مختلفی از جمله دیسک کمر، مشکلات عصبی یا عضلانی و عوامل مرتبط با برخی جراحیها رخ دهد. علاوه بر آسیب عصبی، علل دیگری نیز میتوانند منجر به افتادگی پا شوند شامل ضعف عضلات، مشکلات مادرزادی و غیره میشوند. بنابراین شناسایی علت زمینهای برای درمان مناسب و به موقع افتادگی پا بسیار ضروری است.
هشدار مهم!
چه زمانی برای درمان افتادگی مچ پا باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده موارد زیر حتماً باید برای درمان این عارضه به پزشک مراجعه کنید:
- اگر درد، تورم یا کبودی شدید در ناحیه مچ پا دارید و با استراحت و استفاده از کمپرس یخ بهبود نمییابد.
- اگر علائم عصبی مانند گزگز، بیحسی یا ضعف در ناحیه پا یا انگشتان پا مشاهده میکنید.
- اگر توانایی تحمل وزن روی پای آسیب دیده وجود ندارد یا راه رفتن برای شما دشوار است.
- اگر تغییر شکل یا ناهنجاری آشکار در محل مچ پا وجود دارد که نشان دهنده احتمال شکستگی است.
- اگر مچ پا به طور مکرر دچار افتادگی میشود که میتواند نشانه ناپایداری مزمن آن قسمت باشد.
- اگر پس از ۵ تا ۷ روز استراحت و درمان در منزل، بهبودی قابل توجهی در علائم حاصل نشده است.
در صورت مشاهده این گونه موارد، مراجعه به پزشک برای ارزیابی دقیقتر آسیب از طریق معاینه و احتمالاً انجام آزمایشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا MRI ضروری است تا درمان مناسب انجام شود.
افتادگی مچ پا چگونه درمان میشود؟
درمان افتادگی مچ پا معمولاً با تشخیص و رفع علت زمینهای آغاز میشود. ابتدا باید علت اصلی این وضعیت مانند آسیب نخاعی، فشار بر اعصاب، دیابت یا ضعف عضلانی شناسایی شود. پس از آن، درمان مناسب برای رفع مشکل اساسی اعمال میشود تا از بروز عوارض جدی پیشگیری شود و زمینه بهبود افتادگی مچ پا فراهم گردد.
درمان سریع افتادگی مچ پا حیاتی است تا از عوارض بلند مدت آن جلوگیری شود. با کمپرس سرد، استفاده از بریس و استراحت مطلق، فرایند بهبودی آغاز میشود. در موارد شدید افتادگی، جراحی لازم است تا اعصاب آسیبدیده درمان شوند. پس از انجام جراحی با رعایت دقیق توصیههای پزشک و فیزیوتراپی، بازگشت به فعالیتهای عادی به سادگی امکانپذیر خواهد بود.
تشخیص دقیق علت افتادگی مچ پا
این عارضه معمولاً نشانه مشکلات زمینهای دیگر است و به تنهایی یک عارضه اصلی محسوب نمیشود. یافتن علت دقیق آن چالش برانگیز است. ابتدا باید مشخص شود این مشکل ناشی از آسیب عصبی، بیماری سیستمیک یا عوامل دیگر است.
پزشک برای تشخیص ممکن است معاینات بالینی مانند بررسی نحوه راه رفتن و قدرت عضلانی را در جلسه معاینه انجام دهد. وی آزمایشاتی چون اشعه ایکس، سونوگرافی، سی تی اسکن، MRI، نوار عصب و عضله یا آزمایشات را تجویز کند. یافتن علت اصلی برای انتخاب درمان بسیار ضروری است. در ادامه ارزیابیهای رایجی که ممکن است که پزشک انجام دهد را توضیح خواهیم داد:
درمان افتادگی مچ پا با توجه به علت
روشهای درمان افتادگی مچ پا با توجه به علت بروز آن متفاوت است. اگر افتادگی مچ پا ناشی از دیسک کمر باشد، جراحی و فیزیوتراپی لازم است. در صورت آسیب عصبی، دارودرمانی، استفاده از آتل و احتمالاً جراحی ترمیم عصب ضروری میشود. در موارد بیماریهای نورولوژیک، درمان علت زمینهای و توانبخشی روش درمان کلیدی است. شناسایی دقیق ریشه مشکل و درمان هدفمند بر اساس آن، بهترین راه برای بازگشت عملکرد مچ پا است.
برای آگاهی از روشهای درمان و شرایطی که در آن جراحی برای افتادگی مچ پا لازم است، به جدول زیر توجه کنید:
| علت افتادگی مچ پا | روشهای درمان | زمان نیاز به جراحی |
|---|---|---|
| دیسک کمر | – فیزیوتراپی – تزریق اپیدورال | – بیحسی در پا – ناتوانی در تکان دادن انگشتان پا |
| تنگی کانال نخاع | – فیزیوتراپی – تزریق اپیدورال | – عدم توانایی تحمل وزن – عدم تعادل در هنگام راه رفتن |
| آسیب عصب پرونئال | – آتل و بریس | – اگر علائم با درمانها بهبود پیدا نکند. – بیحسی پا |
| تومور مغزی | – جراحی، پرتو درمانی یا شیمی درمانی – بریس | – در موارد تومورهای بدخیم، نیاز به جراحی فوری است – اگر علائم عصبی مانند گزگز، بیحسی یا ضعف در ناحیه پا یا انگشتان پا مشاهده شد |
| بیماریهای سیستم عصبی | – داروها – بریس – جراحی | – زمان نیاز به جراحی به نوع بیماری عصبی و شدت افتادگی مچ پا بستگی دارد. – بیحسی پا |
| پاراپلژی اسپاستیک | – فیزیوتراپی – داروهای ضداسپاسم – جراحی برای رهاسازی عضلات اسپاستیک | – در صورت تشدید علائم، نیاز به جراحی احتمالی است. |
| نوروپاتی محیطی | – دارو – بریس – جراحی | – عدم تعادل در هنگام راه رفتن – تغییر رنگ مچ پا |
| مسمومیت سرب | – حذف منبع سرب – دارو – بریس – جراحی | – زمان نیاز به جراحی به شدت مسمومیت سرب بستگی دارد. – عدم ناتوانی در تکان دادن پا – عدم تعادل در هنگام راه رفتن |
| آلودگی به ویروس HTLV1 | – کنترل عفونت – دارو – بریس – جراحی | – اگر بهبودی با مصرف دارو حاصل نشود |
| آسیب اعصاب مرکزی | – داروها – کاردرمانی – بریس – جراحی | – زمان جراحی به نوع و شدت آسیب اعصاب مرکزی و افتادگی مچ پا وابسته است |
| آسیب نخاعی | – داروها – کاردرمانی – بریس – جراحی | – بیحسی – گزگز – ناتوانی در تکان دادن پا |
| ضعف عضلانی | – فیزیوتراپی برای تقویت عضلات – بریس – جراحی | – اگر علائم با درمانهای غیرجراحی بهبود نیابند – ناتوانی در تحمل وزن روی پا |
| مشکلات مفصلی | – دارو – تزریق کورتیزول – بریس – جراحی | – زمان نیاز به جراحی به نوع و شدت مشکلات مفصلی و افتادگی مچ پا بستگی دارد |
| سکته مغزی | – فیزیوتراپی برای تقویت عضلات ضعیف شده – کاردرمانی – جراحی | – عدم تحمل وزن – عدم توانایی در تکان دادن پاها |
| ام اس | – داروها – کاردرمانی – بریس – جراحی | – عدم تعادل در هنگام راه رفتن – عدم توانایی در تکان دادن پاها – گزگز در انگشتان پا |
| فلج اطفال | – فیزیوتراپی – جراحی | – زمان نیاز به جراحی به شدت فلج اطفال و افتادگی مچ پا بستگی دارد. |
| دیستروفی عضلانی | – دارو – کاردرمانی – بریس – جراحی | – افتادگی شدید و عدم پاسخگویی به روشهای بدون جراحی |
| پارکینسون | – داروها برای کنترل علائم پارکینسون – بریس – جراحی | – زمان نیاز به جراحی به شدت پارکینسون و افتادگی مچ پا بستگی دارد |
| دیابت | – کنترل قند خون – دارو – بریس – جراحی | – عدم بهبود با روشهای غیرجراحی – بیحسی پا – کبودی مچ پا |
روشهای درمان افتادگی مچ پا
درمان مناسب این عارضه به علت آن بستگی دارد. در برخی موارد، تنها با استراحت و بالا قرار دادن پا از سطح بدن امکان درمان وجود دارد. اما در اغلب موارد به جراحی برای ترمیم عصب آسیبدیده نیاز است. جراحی انتقال تاندون، تزریق بوتاکس و تحریک الکتریکی در درمان افتادگی مچ پا نتایج امیدوارکنندهای داشتهاند. در ادامه این روشهای درمانی را میتوانید مشاهده کنید:
خطرات درمان نکردن به موقع افتادگی مچ پا چیست؟
این عارضه اگر به موقع درمان نشود میتواند عوارض جدی به همراه داشته باشد، از جمله:
- درد مزمن: درد پایدار و طولانی مدت در ناحیه مچ پا که میتواند فعالیتهای روزانه شما را محدود کند.
- ناپایداری مفصل: شل شدن رباطها منجر به ناپایداری مفصل مچ پا میشود که احتمال آسیب مجدد را افزایش میدهد.
- آرتروز زودرس : آسیب به غضروف مفصلی میتواند منجر به تشکیل زودهنگام آرتروز در مچ پا شود.
- اختلال در راه رفتن: مشکلات در نحوه راه رفتن و دشواری در انجام فعالیتهای ورزشی به دلیل درد و ناپایداری مفصل همراه خواهد بود.
- عفونت: در مواردی که پارگی رباطها به درمان نیاز دارد، خطر ابتلا به عفونت وجود خواهد داشت.
- محدودیت حرکتی: محدودیت در دامنه حرکتی مفصل مچ پا، میتواند بر زندگی روزمره و فعالیتهای ورزشی شما کاملاً تأثیر بگذارد.
بنابراین توصیه میشود در صورت داشتن این عارضه حتماً در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه و درمان مناسب را آغاز کنید تا از عوارض جدی و درازمدت آن جلوگیری کنید.
پیشگیری از افتادگی مچ پا
سن، شرایط پزشکی، فعالیت بدنی و حتی ژنتیک میتوانند به عنوان عوامل خطر افتادگی مچ پا معرفی شوند. کشف این عوامل خطر میتواند کلید پیشگیری از آسیبهای جدی باشد. ما عوامل خطر این عارضه را در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد تا از افتادگی مچ پا پیشگیری کنید:
سوالات متداول
چه زمانی باید افتادگی مچ پا جراحی شود؟
در مواردی مانند پارگی کامل رباطها یا آسیب شدید به مفصل، عدم بهبودی بعد از چند هفته، وجود شکستگی همراه با افتادگی، عدم ثبات مزمن مچ پا و احتمال افتادن.
چگونه میتوان تشخیص داد افتادگی مچ پا نیاز به جراحی دارد یا خیر؟
پزشک با معاینه بالینی، آزمایشات تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا MRI و ارزیابی شدت آسیب، تصمیم میگیرد که نیاز به جراحی دارید یا خیر.
چه عواملی خطر افتادگی مچ پا را افزایش میدهند؟
عواملی مانند سابقه قبلی افتادگی، ضعف عضلات، شل بودن رباطها، اضافه وزن، کفش نامناسب و سطوح ناهموار میتوانند خطر این عارضه را افزایش دهند.
آیا فیزیوتراپی بعد از افتادگی مچ پا ضروری است؟
بله، فیزیوتراپی بعد از این عارضه برای بازگرداندن دامنه حرکتی کامل، تقویت عضلات و کاهش خطر افتادگی مجدد بسیار مهم است.
چه مدت زمانی برای بهبودی کامل از افتادگی مچ پا لازم است؟
زمان بهبودی کامل بستگی به شدت آسیب دارد اما معمولاً بین ۶ هفته تا ۶ ماه طول میکشد. افتادگیهای شدیدتر ممکن است زمان بهبودی طولانیتری داشته باشند.
آیا ورزشهای خاصی برای پیشگیری از افتادگی مچ پا توصیه میشوند؟
بله، ورزشهایی مانند تقویت عضلات ساق پا، حرکات پرشی، تعادلی و چابکی میتوانند به پیشگیری از این عارضه کمک کنند.
چگونه میتوان درد ناشی از افتادگی مچ پا را تسکین داد؟
برای تسکین درد میتوان از سرد کردن با یخ، باندپیچی فشاری، مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و استراحت استفاده کرد.
آیا همیشه باید به پزشک مراجعه کرد یا میتوان افتادگی مچ پا را در خانه درمان کرد؟
اگر علائم افتادگی خفیف است تورم و ناتوانی زیاد وجود ندارد، میتوان با رعایت اصول RICE (استراحت، یخ، فشار، بالا نگه داشتن) آن را در خانه درمان کرد. اما در صورت شدت علائم یا عدم بهبودی، لازم است به پزشک مراجعه شود.
آیا افتادگی مچ پا میتواند باعث مشکلات بلندمدت شود؟
بله، اگر این عارضه به درستی درمان نشود، میتواند منجر به مشکلاتی مانند درد مزمن، ناپایداری مفصل، محدودیت حرکتی و آرتروز (از بین رفتن غضروف) در آینده شود.
آیا میتوان با افتادگی مچ پا راه رفت؟
معمولاً با این عارضه، تحمل وزن روی پا دشوار یا غیرممکن است. راه رفتن میتواند باعث آسیب بیشتر و تشدید علائم شود. بنابراین استفاده از عصا یا واکر برای حمایت وزن توصیه میشود.
بهترین روش برای بانداژ کردن مچ پا بعد از افتادگی آن چیست؟
بانداژ فشاری برای محدود کردن حرکت و جلوگیری از تورم بیشتر توصیه میشود. بانداژ باید محکم اما نه خیلی سفت باشد تا جریان خون را مسدود نکند.
چه نوع کفشهایی برای پیشگیری از افتادگی مچ پا توصیه میشوند؟
کفشهای ورزشی با پشتیبانی خوب از کف و مچ پا، با زیره مناسب برای اصطکاک کافی توصیه میشوند. کفشهای راحتی یا صندلها مناسب نیستند.
چرا بعضی افراد مستعد افتادگی مکرر مچ پا هستند؟
افرادی که یک بار دچار افتادگی شدید مچ پا شدهاند، در معرض خطر بالاتر افتادگی مجدد قرار دارند زیرا رباطهای آنها ممکن است آسیب دیده و شل شده باشند. همچنین ضعف عضلانی و اختلال در حس عمقی مفصل نیز از دلایل دیگر است.
آیا تزریق کورتون میتواند در درمان افتادگی مچ پا کمک کننده باشد؟
در برخی موارد، تزریق کورتون یا استروئید به داخل مفصل میتواند برای کاهش التهاب و درد ناشی از افتادگی شدید مچ پا مفید باشد، اما معمولاً در درمان اولیه توصیه نمیشود.
آیا بریس یا آتل مچ پا در بهبودی افتادگی مچ پا کمک میکند؟
بله، استفاده از بریس یا آتل مچ پا میتواند برای محافظت و محدود کردن حرکات در طول دوره بهبودی مفید باشد. این امر از آسیب بیشتر و افتادگی مجدد جلوگیری میکند.
بهترین زمان برای شروع فیزیوتراپی بعد از افتادگی مچ پا چه موقع است؟
معمولاً پس از چند روز اولیه استراحت و کاهش تورم، فیزیوتراپی میتواند شروع شود تا دامنه حرکتی و قدرت عضلانی بهبود پیدا کند.
آیا افتادگی مچ پا میتواند باعث آسیب عصبی شود؟
در موارد نادر، فشار شدید بر روی عصبها در هنگام این عارضه میتواند باعث آسیب عصبی و علائم مانند گزگز، بیحسی یا ضعف عضلانی شود.
چه عواملی میتوانند سرعت بهبودی افتادگی مچ پا را افزایش دهند؟
عواملی مانند استراحت کافی، کاهش تورم، انجام تمرینات فیزیوتراپی، تغذیه مناسب، کنترل وزن و اصلاح هرگونه ناهنجاری ساختاری میتوانند سرعت بهبودی را افزایش دهند.
چگونه میتوان از افتادگی مجدد مچ پا پس از بهبودی اولیه جلوگیری کرد؟
برای آنکه مجدد افتادگی مچ پا رخ ندهد، انجام تمرینات تقویتی و تعادلی، استفاده از بریس یا آتل محافظ در طول فعالیتهای پرخطر، رعایت احتیاط در سطوح ناهموار و استفاده از کفشهای مناسب توصیه میشود.
