جراحی تومورهای قاعده جمجمه

جراحی تومورهای قاعده جمجمه، که به منظور برداشتن و حذف انواع تومورهای خوش خیم و بدخیم مورد استفاده قرار می گیرد؛ نیازمند مهارت و دقت بالای جراح است.

جراحی تومورهای قاعده جمجمه، که به منظور برداشتن و حذف انواع تومورهای مغزی خوش خیم و بدخیم مورد استفاده قرار می گیرد؛ نیازمند مهارت و دقت بالای جراح است. هموطنان عزیز می توانند در صورت امکان دسترسی با رزرو نوبت قبلی، به مطب دکتر مرشد مراجعه نمایند. این جراحی اگر با روش درست انجام شود فواید بیشتری نسبت به شیوه های جراحی باز دارد. در ادامه ی مطالب به توضیحاتی درباره جراحی تومورهای قاعده جمجمه، انواع روش های آن و کاربردهای آن پرداخته می شود.

آناتومی جمجمه انسان:

استخوان ها و غضروف هایی جمجمه انسان تشکیل می دهند و باعث شکل دهی صورت و کاسه ی سر می شوند. استخوان های تشکیل دهنده ی کاسه سر در انسان، در بالای جمجمه احساس می شوند. قاعده ی جمجمه ی انسان از ۵ استخوان تشکیل شده است؛ که باعث شکل دهی حفره های چشمی، استخوان های اطراف چشم داخلی، سقف حفره بینی و سینوس ها می شوند.

قاعده ی جمجمه یک قسمت بسیار پیچیده از جمجمه است؛ که کانال های ورودی زیادی داشته و به دلیل عبور اعصاب و رگ های خونی گوناگون و همچنین ستون فقرات از آن، حساسیت زیادی دارد.

جراحی آندوسکوپی قاعده جمجمه چیست؟

اهداف مختلفی مانند از بین بردن توده های خوش خیم، درمان ناهنجاری ها و اختلالات قسمت زیر مغز و قاعده جمجمه و درمان ناهنجاری هایی که در قسمت بالای ستون فقرات وجود دارند؛ برای جراحی های آندوسکوپی قاعده جمجمه وجود دارد. همه ی این قسمت ها جزء مناطق عمیق و دور از دسترس می باشند بنابراین با استفاده از روش آندوسکوپی می توان این جراحی را با کم تهاجمی ترین حالت انجام داد.

در این رویکرد درمانی جراح، ابزارهای جراحی را از طریق مجاری طبیعی مانند دهان و بینی که به قاعده جمجمه راه دارند و یا ایجاد سوراخ های کوچک در ناحیه ی  بالای ابروها به قاعده جمجمه می فرستد و جراحی را انجام می دهد. تیم حرفه ای از جراحان مغز و اعصاب، جراحان گوش و حلق و بینی و رادیولوژیست ها برای انجام این جراحی نیاز است.

قبل از به وجود آمدن این شیوه، تنها راه درمان و از بین بردن انواع تومور مغزی قاعده جمجمه، شکافتن این ناحیه بود. البته روش جراحی باز هنوز هم در موارد ضروری استفاده می شود.

کاربردهای جراحی قاعده جمجمه:

عمل جراحی تومور مغزی کاربردهای زیادی دارد؛ ولی برخی از توده ها و بیماری هایی که با این جراحی می توان آن ها را درمان کرد عبارتند از:

• کیست هایی که از زمان کودکی شروع به رشد کرده اند.
• توده های به وجود آمده در اثر عفونت ها
• تومور هایی که در غده ی هیپوفیز وجود دارند.
• مننژیوما و تومورهای خوش خیم موجود در مننژ (همان بافتی که بین مغز و قاعده ی جمجمه قرار گرفته و مغز را می پوشاند.)
• درد عصب تری ژمینال یا سه قلو، که دردی شدید داشته و یک طرف از صورت بیمار را درگیر می کند.
• کوردوما، که یک تومور استخوانی با رشد آهسته بود و در قاعده ی جمجمه ایجاد می گردد.
• فیستول در مایع مغزی نخاعی

انواع روش های جراحی قاعده ی مغز:

جراحی تومورهای قاعده جمجمه با دو شیوه ی کلی باز و آندوسکوپی انجام می شود. البته جراحان بیشتر ترجیح می دهند که از روش آندوسکوپیک استفاده کنند. ولی در موارد خاص و ضروری که تنها گزینه ی درمان جراحی باز است از روش باز استفاده می کنند. انتخاب روش درمانی براساس نوع توده و محل قرار گیری آن انتخاب می شود. اما آندوسکوپی چیست؟

جراحی آندوسکوپی قاعده مغز: این روش که از روش های کم تهاجمی است؛ نیاز به برش وسیع در جمجمه ندارد و جراح ابزارهای جراحی خود را از طریق مجرای بینی به محل مورد نظر می فرستد و توده را خارج می کند.

آندوسکوپ با داشتن دوربین کوچک و منبع نوری قوی به جراح در شناسایی و درمان تومورها و آسیب های قاعده جمجمه کمک زیادی می کند. انجام MRI از قسمت قاعده جمجمه، به جراح کمک زیادی در تشخیص مکان دقیق توده می کند. بعد از جراحی تومورهای قاعده مغز، نیز می توان به وسیله ی MRI وضعیت بیمار را مورد بررسی قرار داد.

جراحی باز قاعده مغز: این شیوه، جزء روش های سنتی برداشتن تومور و درمان آسیب های مغزی است؛ که در آن برش های وسیعی در قسمت صورت و جمجمه ایجاد می شود. در مواردی برای دسترسی به توده نیاز است که قسمتی از استخوان جمجمه نیز تراش داده شود. جراح ممکن است گاهی در این روش از میکروسکوپ نیز استفاده کند.

علائم نشان دهنده ی مشکلات قاعده جمجمه:

بیماران ممکن است؛ علائم خاصی داشته باشند که آن علائم نشان دهنده ی وجود مشکلاتی در قاعده جمجمه است و این علائم به اندازه توده یا ناهنجاری، محل قرارگیری آن و همچنین نوع آن بستگی دارند و برخی از آن ها عبارتند از:

• درد در ناحیه صورت
• داشتن سردرد مداوم
• سرگیجه
• بی حسی در بخش هایی از صورت
• اختلالات بینایی
• ضعف در عضلات ناحیه صورت
• کاهش شنوایی یا احساس صدای زنگ در گوش ها
• انسداد راه بینی و یا بروز عفونت های مکرر در ناحیه سینوس ها

توده های قاعده جمجمه چگونه تشخیص داده می شوند؟

تشخیص اولیه ی اختلالات و توده های قاعده ی جمجمه از طریق بررسی علائم بیمار توسط پزشک صورت می گیرد. و در مراحل بعدی به دلیل دیده نشده قاعده جمجمه، برای تشخیص های قطعی نیاز است؛ بیمار آزمایش های تصویر برداری مانند ام آر آی، سی تی اسکن و پت اسکن را انجام دهد.

برای مشخص شدن نوع توده و انجام اقدام درمانی متناسب با آن می توان از بیوپسی یا نمونه برداری استفاده کرد. برای این کار نیز می توان از یک آندوسکوپ که از راه بینی و دهان وارد قاعده مغز می شود کمک گرفت.

از اسکن ها و روش های دیگر نیز می توان برای تشخیص قطعی استفاده کرد؛ مانند:

• وضعیت تعادلی فرد
• بررسی اعصاب جمجمه از نظر حس و حرکت
• عملکرد عضلات ناحیه ی صورت
• سنجش شنوایی
• سنجش بینایی

درمان مشکلات قاعده ی جمجمه:

علاوه بر جراحی باز و یا آندوسکوپی قاعده جمجمه، براساس نوع توده ها( خوش خیم و بدخیم) می توان از درمان های تکمیلی زیر استفاده کرد:

۱- شیمی درمانی، که در آن به وسیله ی داروهایی از ادامه ی رشد توده های سرطانی جلوگیری می شود.

۲- پرتو درمانی، که در مواردی که امکان خروج توده به وسیله ی جراحی وجود ندارد استفاده شده و به وسیله ی ایکس ری رشد توده، مورد کنترل قرار می گیرد.

۳- برش گاما، که نوع خاصی از پرتو درمانی بوده و در آن اشعه ی ایکس ری بر توده ها تابیده می شود.

البته روش های درمانی دیگری نیز وجود دارد. 

• Surgery of skull base tumors